Nhà khổ hạnh và gã lang thang (Trích đoạn)

Một trích đoạn trong Nhà khổ hạnh và gã lang thang của Hermann Hesse.

Mình lưu lại đoạn này trên blog để tiện đọc khi cần.

Huyền Minh:

-       Tôi nói thế cũng như tôi nghĩ thế. Chúng ta không cần phải tiến gần nhau hơn như là mặt trời và mặt trăng, đại dương và lục địa. Hai chúng ta, bạn ơi, chúng ta là mặt trời và mặt trăng, biển và đất. Mục đích chúng ta không phải là tan hòa vào nhau, mà tìm thấy ở nhau nguyên tính của chúng ta và học cách nhìn thấy và tôn trọng những gì đích thực của mình: cái ngược lại và bổ túc cho bạn.

Đan Thanh nín lặng sững sờ, cúi gằm xuống. Nỗi buồn hiện rõ trên gương mặt cậu. Cuối cùng cậu nói lên:

-       Có phải vì thế mà anh vẫn thường không xem ra gì những ý tưởng của em không?

Huyền Minh do dự một lúc không đáp, đoạn chàng nói bằng một giọng rõ ràng và cứng rắn:

-       Chính thế. Đan Thanh thân mến, em phải quen với điều ấy vì tôi chỉ chú tâm đến con người của em mà thôi. Em hãy tin đi, tôi chú ý từng giọng nói của em, từng dáng điệu, từng nụ cười của em. Nhưng những ý tưởng của em, tôi ít chú tâm bằng. Tôi chỉ chú tâm đến con người của em mà thôi. Em hãy tin đi, tôi chú tâm ở em những điều mà tôi xem là cốt tủy và cần thiết. Tại sao em lại muốn rằng chính những ý tưởng của em tôi cần phải xem xét kỹ, trong khi em có bao nhiêu năng khiếu khác?

Đan Thanh mỉm một nụ cười chua chát:

-      Em đã nói không sai, anh vẫn luôn luôn xem em là một đứa trẻ.

Huyền Minh không nao núng:

-       Tôi xem một phần tư tưởng của em là trẻ con. Ban nãy chúng ta đã bảo em còn nhớ không, rằng một đứa trẻ với tri thức của nó tuyệt nhiên không thua gì một nhà bác học. Nhưng khi đứa trẻ ấy muốn lên tiếng về khoa học thì nhà bác học sẽ không chú trọng đến nó lắm.

Đan Thanh hăng hái trả lời:

-        Anh có thể chế nhạo em khi chúng ta không nói gì về khoa học. Cứ thế anh luôn luôn làm như tất cả sự sùng tín của em, tất cả nỗ lực của em để tiến bộ trong việc học, tất cả sự khao khát sống đời tu sĩ của em chỉ là những trò con trẻ.

Huyền Minh nhìn cậu bằng môt dáng điệu nghiêm trọng:

-        Tôi chú trọng đến em khi em là Đan Thanh, nhưng em không luôn luôn là thế. Ước ao tha thiết nhất của tôi là làm sao cho em hoàn toàn là Đan Thanh. Em không phải là một nhà thông thái, em không phải là một thầy tu. Một nhà thông thái và một thầy tu được chế tạo bằng một chất gỗ rẻ tiền lắm. Em cứ tưởng rằng đối với tôi, em có quá ít kiến thức, quá ít lý luận hoặc sự sùng tín của em không đủ nhiệt tình. Nhưng không! Em chỉ quá ít là em!

Mặc dù sau cuộc đàm luận, Đan Thanh trở về đầy hoang mang và lại còn bị thương tổn, vài ngày sau cậu lại tỏ ý muốn tiếp tục. Lần này Huyền Minh thành công trong sự trình bày cho cậu thấy những dị biệt giữa hai người, một hình ảnh vừa trình độ của Đan Thanh khiến cậu dễ dàng chấp nhận hơn.

Huyền Minh đã hăng tiết trong cuộc thảo luận để vạch rõ cho bạn thấy.

Chàng cảm thấy rằng hôm nay Đan Thanh cởi mở hơn trước những lời lẽ của chàng và sẵn sàng đón nhận. Chàng nhận ra rằng chàng đã thắng. Chàng tự để mình bị lôi cuốn bởi sự thành công này và nói nhiều hơn đã định. Chàng để những lời mình tự do tuôn chảy.

-       Em thấy chứ - chàng nói – chỉ có một điểm tôi hơn em. Tôi có đôi mắt mở lớn trong khi em chỉ nửa mê nửa tỉnh, hoặc đôi khi em ngủ hoàn toàn. Tôi gọi một người hoàn toàn thức tỉnh khi họ tự biết rõ mình bằng tất cả ý thức lý trí của họ, biết rõ mình với tất cả những sức mạnh và nhược điểm thầm kín lọt ra ngoài hiểu biết của lý trí, biết đối trị với chúng. Em có học được điều ấy thì sự gặp gỡ của chúng ta mới đem lại cho em một ý nghĩa. Nơi em, Đan Thanh, thiên tính và ý nghĩ, thế giới ý thức và thể giới mộng mị bị chia cách bởi một hố sâu. Em đã quên tuổi hoa niên của em. Tự đáy sâu của hồn em tuổi thơ ấy đang cố chiếm lại em bằng được. Nó sẽ làm cho em đau khổ cho tới khi em nghe theo tiếng gọi của nó. Chỉ cần có thế! Như tôi đã bảo em, tôi tỉnh thức hơn em nhiều, về điểm đó tôi vượt xa em nhiều lắm và chính vì thế tôi có thể giúp em. Về mọi thứ còn lại, Đan Thanh yêu dấu, chắc chắn là em vượt xa tôi. Hay đúng hơn em sẽ vượt xa tôi một khi em đã tìm được chính em.

Đan Thanh đã lắng nghe với sự ngạc nhiên, nhưng đến đoạn “em đã quên tuổi hoa niên”, cậu giật bắn người như bị trúng một mũi tên, nhưng Huyền Minh không nhận thấy vì như thói quen, chàng vẫn hạ đôi mắt hay nhìn thẳng đằng trước mỗi khi nói. Chàng không để ý rằng mặt Đan Thanh bỗng nhiên nhíu lại và bắt đầu tái nhợt.

-        Vượt hơn anh! Em! Cậu lắp bắp chỉ để nói cho có chuyện. Và nét mặt cậu rắn lại.

-        Dĩ nhiên – Huyền Minh nói tiếp – những thiên tư như của em, những người được thiên phú những cảm quan tinh tế, những người có tâm hồn, những thi nhân, những người mà đối với họ tất cả là cuộc sống tình yêu – những người ấy hầu như luôn luôn cao hơn chúng tôi, những kẻ có tri thức thắng lướt. Từ nguồn gốc của em, em ở về phía người mẹ. Em sống trong sung mãn của bản thể. Sức mạnh tình yêu, khả năng sống hết mọi sự một cách nồng nhiệt là phần số của em. Còn chúng tôi, những người của tri thức mặc dù chúng tôi thường có vẻ như điều khiển các em, chúng tôi không sống trong toàn vẹn của bản thể, chúng tôi sống trong những cái trừu tượng.

Phần của em là sự sống tròn đầy mật ngọt hoa trái, phần của em ngôi vườn tình yêu, xứ sở diễm kiều của Nghệ thuật. Em đang ở quê hương em trên mặt đất, tôi lạc loài trong thế giới tâm tư. Em dễ gặp mối nguy đắm chìm trong nhục cảm, tôi dễ chết ngạt giữa hư vô. Em là nghệ sĩ, tôi là người tư duy. Em ngủ mê trên lòng mẹ, tôi tỉnh thức trong sa mạc.

Cho tôi là vừng dương soi chiếu, cho em là lấp lánh trăng sao.  Giấc mơ của em là bóng hồng thấp thoáng, giấc mơ của tôi là những cậu học trò …

Đan Thanh mở mắt lớn lắng nghe Huyền Minh mải miết nói gần như say sưa trong ý lời. Hơn một lời nói kia đã chạm đến cậu như một làn gươm. Những lời cuối cùng làm cậu tái nhợt, cậu nhắm nghiền mắt. Khi Huyền Minh trông thấy và lo ngại đặt những câu hỏi, cậu liền trả lời, bơ phờ, giọng nói tắt nghẹn:

-       Em đã có một lần suy sụp trước mặt anh, và không ngăn được cho khỏi khóc, anh còn nhớ chứ? Chuyện ấy không thể lặp lại lần nữa. Em sẽ không bao giờ tự tha thứ chuyện ấy, em cũng không tha thứ cho anh, cả anh nữa. Hãy đi ngay đi và để em một mình. Anh đã nói với em những điều ghê gớm!

Huyền Minh vô cùng xúc cảm. Chàng đã để mình nói quá đà. Chàng có cảm tưởng đã nói hay hơn thường lệ. Bây giờ với một sự kinh ngạc sâu xa chàng nhận ra rằng một lời nói đó của chàng đã động chạm mạnh đến một phần nào đó trong tâm khảm bạn. Chàng thấy khổ tâm để bạn một mình trong một lúc như thế, và chàng do dự vài giây. Vừng trán nhíu lại của Đan Thanh cho chàng biết ý muốn quyết liệt của cậu và chàng bỏ đi, vô cùng bối rối vì phải để bạn lại với niềm cô đơn mà bạn đang cần.

Lần này sự kích thích tột độ trong tâm hồn Đan Thanh không được trút bỏ bằng nước mắt. Ý thức rằng cậu đã bị một vết thương sâu xa và khó hàn gắn, như thể bạn đã thình lình đâm một mũi dao vào ngực mình, Đan Thanh dừng lại, thở rất mệt nhọc, tim nhói đau cùng độ, mặt trắng bệch, bàn tay mất hết cảm giác. Lần này lại cũng là nỗi khổ đau như lần trước, chỉ mãnh liệt hơn đôi phần. Lần này cậu lại cảm thấy nghẹt thở, bị bắt buộc phải nhìn tận mặt một cảnh tượng ghê gớm, một cái gì tuyệt đối không thể chịu được. Nhưng lần này trận khóc nức nở giải thoát đã không đến giúp cậu qua khỏi cơn biến. Lạy Thánh Mẫu Đồng Trinh! Thế thì cái gì đây? Có phải người ta đã bóp cổ mình? Mình đã bị giết? Những lời ghê gớm nào đã được thốt nên kia?

Cậu hổn hển thở ra. Như người bị ngộ độc, Đan Thanh đầy ứ một cảm giác phải trút bỏ một cái gì từ nguy đã ngấm sâu vào người cậu. Với những cử động như đang bơi, cậu chạy vội ra khỏi phòng và chạy trốn một cách vô ý thức, vào những góc lặng lẽ nhất, tịch liêu nhất của tu viện, qua những hành lang và bực cấp, ra giữa trời rộng, giữa khoảng không. Cậu đã đến nơi trú ẩn sâu kín nhất của tu viện, ở chỗ đi dạo, trên những luống cây xanh lục mặt trời chiếu ánh chói lọi, qua không trung nơi mà những tảng đá còn giữ vẻ tươi mát, nơi mà hương hồng thoang thoảng dịu và mơ hồ.

Không hồ nghi gì nữa, Huyền Minh biết chàng vừa làm những gì chàng đã định từ lâu. Chàng đã gọi tên con quỷ đã ám bạn chàng; chàng đã nắm được đầu nó. Bị đánh thức bởi một lời nào đó của Huyền Minh, bí mật đã lồng lên, gây nên một cơn đau đớn mãnh liệt.